12 dagen lang, niet meer of niet minder hebben we vorige zomer kunnen bakken en braden in temperaturen van 30°C en hoger. Naast de hittegolf die zich afspeelde in augustus 2020 werden we ook tijdens de rest van zomermaanden getrakteerd op een flinke portie zonneschijn. Tegenwoordig zijn hete zomers in België eerder de regel dan de uitzondering.
De opwarming van de aarde maakt het weer extremer en daagt ons uit om anders met de natuur om te gaan. Dat we ook in onze woningen en tuinen meer rekening moeten houden met het warme weer spreekt voor zich. Tuinen zullen eerder evolueren naar aangename schaduwplekken met bomen en beplanting die de vele zonuren aankunnen. Desalniettemin zal deze beplanting ook bestendig moeten zijn tegen extreme regenval en guur winterweer. Verharde binnenplaatsen en koeren versterken de hitte van de blakende zon en zijn dus uit den boze. Wij vertellen je hoe je het lekker fris houdt in je tuin en in die van je klanten.
Eerst en vooral is er de waterpartij. Op warme zomerdagen is een zwembad of zwemvijver een heerlijke ‘musthave’ om af te koelen met een frisse duik. Wordt het buiten echt heet, dan is de schaduw van een parasol, terrasoverkapping of boom een welkome verlosser voor die ongenadige zonnestralen. In de schaduw is het zo’n 4°C koeler dan in de zon. Dit betekent dat het in de schaduw ook heel warm kan worden. Zeker wanneer je met een terras zit dat aansluit op een donkere muur. Donkere huisgevels absorberen de hitte als een spons waardoor het oppervlak gemakkelijk tot 70°C stijgt. Die warmte wordt opgeslagen in de kern van de brik om later vrij te geven wanneer de omgevingstemperatuur weer daalt.
In die omstandigheden koelt het terras ’s avonds of ’s nachts dus amper af. Een donkere gevel neemt de warmte gewoon mee naar de volgende dag. Je kan dit voorkomen door je gevel een lichte kleur te geven. Lichte kleuren reflecteren de zon en slaan de warmte minder op. Nog beter dan een lichte muur is een groene muur. De gevel aankleden met klimplanten is niet alleen bijzonder hip. Het bladerdek houdt de zon weg van het oppervlak en creëert een isolerende laag van koele lucht die gevangen zit tussen de plant en de muur. Bovendien is het niet zo moeilijk om een klimplant te laten groeien. Toegegeven klimop en wingerd zijn twee klimplanten die misschien hoger en breder groeien dan je lief is. Maar wanneer je kiest voor planten zoals kamperfoelie, druif, hop of passiebloem hou je wildgroei gemakkelijk onder controle. Deze planten hebben hekwerk of een draadconstructie nodig om zich aan vast te hechten en groeien dus niet verder dan je zelf wilt. Op een hete zomerdag maken lichte muren in combinatie met klimplanten een verschil uit van 15°C minder opwarming.
Wil je het nog beter doen? Dan kan je kiezen voor de zogenaamde ‘verticale tuin’. Een verticale tuin installeren is maatwerk en vraagt om een samenwerking met een tuinaannemer. Het is een hele puzzel van verschillende soorten substraatpanelen in combinatie met bloembakken en liefst een ingebouwd watergeefsysteem. Een verticale tuin bestaat namelijk uit een hele variatie aan planten met verschillende bloeitijden en benodigdheden. Van bladplanten tot varens en siergrassen, ontelbare combinaties zijn mogelijk. Een verticale tuin voorkomt door zijn opbouw 30 tot wel 35°C aan opwarming.
Verder hebben we een goede raad: plant een boom. In de strijd tegen de klimaatopwarming zijn er wereldwijd één miljard extra bomen nodig om de overtollige CO2 uit de lucht te halen. Dit doel behalen, vraagt natuurlijk een grootschalige samenwerking tussen verschillende landen, regeringen en lokale besturen. Maar ook jij maakt een verschil door een of meerdere bomen aan te planten in de tuin.
Een boom zorgt niet alleen voor een overvloed aan schaduw maar werkt ook als een heuse airco. Sterker nog, het koelend vermogen van één enkele boom is volgens een Nederlandse studie vergelijkbaar met maar liefst 10 airco’s. Bomen zorgen namelijk voor een soort van schouweffect. Samen met het vocht dat ze verdampen uit hun bladeren, stuwen ze warme lucht omhoog waardoor een aanzuigeffect ontstaat naar de kruin. Een boom zorgt voor luchtcirculatie in de tuin. De lucht die laag boven een waterpartij, grasperk of beplanting hangt is overigens enkele graden koeler dan de lucht die een halve meter hoger hangt. Eventueel geholpen door een zachte bries verplaatst deze koele lucht zich over de tuin. Onder een boom kan het daarom gemakkelijk 15°C koeler zijn dan in de zon. Wanneer iedereen in België een boom zou planten in zijn tuin, zou dat voor heel wat afkoeling zorgen.
WELKE BOMEN ZIJN OPGEWASSEN TEGEN DE KLIMAATSVERANDERINGEN?
Enkele Belgische kwekers bogen zich over die vraag en stelden een lijst samen van maar liefst 79 bomen die bestand zijn tegen weerextremen.
EEN GREEP UIT DE BOMEN DIE HET GOED DOEN IN DE HITTE EN DROOGTE ZIJN:
- De gewone den (Pinus sylvertris) heeft wintergroene naalden en is geschikt voor zandgronden.
- De veldesdoorn is een middelgrote boom met een gesloten, brede kruin die veel schaduw geeft.
- De witte moerbei is een kleine boom die zich sterk vertakt.
- Boomhazelaar is een middelgrote boom waarvan de noten een variëteit aan vogels aantrekken.
- De honingboom verdraagt sterk vervuilde lucht.
- De Franse esdoorn is een goede optie voor een droge en meer stedelijke omgeving.
- De meelbes is een middelgrote boom die wanneer geënt op de Sorbus intermedia nog beter bestand is tegen de droogte.
Je vindt de hele lijst terug via www.groenvanbijons.be/bomen-die-goed-zijn-voor-het-klimaat.
Meer weten over de Klimaattuin? Dan is het ‘Zakboek voor de Klimaattuin’ van auteurs Marc Verachtert en Bart Verelst een echte aanrader.
Tekst: Reine Driesen, ZwembadenPro
Fotografie: Veronique De Walsche – Artifix, Shutterstock