In het artikel ‘Over waterschaarste en verdamping’ las je al wat we als sector kunnen doen om het waterverbruik van zwembaden te beperken. Het nieuwe weer zorgt echter niet alleen voor droogte, maar ook – en steeds vaker – voor periodes met wateroverlast. Ook daar zal je moeten leren mee omgaan. Vooral bij de aanleg van een zwembad of zwemvijver is het een probleem. Dat hoeft echter niet zo te blijven.

Het voorbije jaar leerde ons dat er geen normaal weer meer is. Periodes van langdurige droogte en periodes van overvloedige regen wisselden elkaar af. Vooral de winter was een ramp met wekenlang neerslag die de inmiddels met water verzadigde grond niet meer weggewerkt kreeg. Gevolg: overstromingen op tal van plaatsen en in tuinen. Zo ook op werven, waar het water tot zelfs boven het maaiveld stond. Onbegonnen en soms ook onverantwoord om in die omstandigheden aan de constructie van een zwembad of zwemvijver te beginnen.

BRONBEMALING, POMP NOOIT ZOMAAR!
Werken op een te nat terrein is vragen om problemen. Niet alleen bij de aanleg, maar ook voor de kwaliteit van de tuin, iets dat zich voornamelijk later manifesteert. Voor de organisatie van jouw werf is bronbemaling mogelijk een oplossing, maar niet zonder gevaar voor de verdere omgeving. Je trekt niet alleen de werkzone droog, maar je pompt het water tientallen meters ver weg en je zet mogelijks zelfs de planten van de buren droog. Gaat het daarbij over wat oudere of minder diep wortelende plantensoorten dan kan dat niet alleen voor groeischade zorgen, maar zelfs een genadeslag betekenen. Wees extra voorzichtig met beuken, maar ook met sierkersen en zelfs rododendrons in de buurt. Pomp nooit langer dan nodig water weg en laat het bij voorkeur terugvloeien in de wortelzone van de meest kwetsbare planten. Voorzie eventueel een verticale waterremmende constructie die een heuse barrière vormt tussen de zone die je wil droog zuigen en de omgeving. Toegegeven, dat laatste kost geld maar is beduidend beterkoop dan de schadevergoeding die je kan opgelegd worden voor het sterven van een veteraanboom. Vergeet ook niet de administratieve procedure te doorlopen voor het gebruiken van een tijdelijke bemaling. In sommige gevallen volstaat een melding met aktename door het lokale college van burgemeester en schepenen. In andere gevallen – daar waar meer dan 10 m³ per uur wordt opgepompt en/of je het bemalingswater in de riolering loost – heb je een heuse vergunning nodig.

BLIJF WEG VAN BOOMWORTELS
Net zo gevaarlijk voor bomen is verdichting van de wortelzone. Het samendrukken van de grond perst letterlijk de holle ruimten weg. Vooral leem- en kleigronden zijn daar gevoelig aan. Het is de oorzaak van verdichting of versmering waardoor er geen water en – minstens even belangrijk voor de groei van planten – lucht in de bodem kan dringen. Respecteer dus de afstand van bomen en blijf van hun wortels weg. Gebruik daarbij niet de stam als referentiepunt, maar wel de rand van de kruin. Wortels van grotere en oudere bomen gaan in regel zelfs nog een meter tot anderhalve meter verder dan hun buitenste takjes. Dat is dus de zone die je moet vrijhouden van heen en weer rijden en manoeuvreren van machines, maar ook van het stapelen van materialen en uitgegraven aarde. Laat aan de klant zien dat je het ernstig meent met het beschermen van de waardevolle bomen in de tuin en baken deze zone af met een hekwerk of minstens met palen.

MAAK EEN RIJ- EN WERKBAAN
Voorkom ook elders in de tuin verdichting van de grond. Markeer een rij- en werkzone en voorzie zelfs rijplaten in de zone waar zware machines actief zijn of waar veelvuldig dezelfde route wordt gereden en zelfs gestapt. Het is niet alleen belangrijk voor de tuin zelf, maar ook voor het vlot verlopen van jouw werf. Werken in de modder is niet prettig voor het personeel, veroorzaakt tijdverlies en extra sleet op het materieel. Houd er rekening mee dat zelfs onder de rijplaten toch verdichting van de bodem ontstaat. Met gewoon spitten los je dit zelden op. De verdichting zit dieper en kan alleen worden gecorrigeerd door verluchten. Doe het niet met een grondkerende grondbewerking. Laat de teelaarde liggen waar hij ligt, bovenop, en vermeng die niet met dieperliggende grondlagen. Hun structuur en bodemleven dat erin actief is en het daaraan gekoppelde comfort voor wortels zijn totaal anders. Loswerken met een cultivatortand is een mogelijke oplossing. Is dat niet mogelijk, verwijder dan eerst de laag teelaarde, breek vervolgens de ondergrond met een graafmachine en dek nadien terug af met de teelaarde. Dit is ook het ideale moment om de infiltratie van water en de buffercapaciteit van de grond extra op peil te brengen. Maak zware klei- en leemgrond beter door het onderwerken van zand of perliet. Reserveer compost en bentoniet voor zandgrond. Waterbufferende gelkorrels presteren goed op alle terrein, want deze doen meer dan alleen vocht opnemen en afgeven. Tijdens het zich voortdurend herhalende proces zorgen zij voor de nodige holtes, gaten en gangen in de grond waardoor de bodemstructuur verbetert en water bijgevolg vlot kan infiltreren.

WERK PLASSEN WEG
Na het terug in orde brengen van de tuin is het normaal dat hier en daar nog een plas blijft staan. Water moet terug zijn weg of kanaaltjes vinden richting ondergrond. Lost de situatie zich niet spontaan op, dan kan je bijsturen met verticale drainage. De meest eenvoudige methode is het boren van gaten tot net door de niet waterdoorlatende laag. Hoe diep die zit, controleer je door middel van een prikstok met scherpe punt, liefst met drukmeter. In de meeste situaties na bouw of verbouwing van een woning, een bijgebouw, zwembad- of zwemvijver of andere tuinaanleg is dat zelden dieper dan anderhalve meter. Boor geen verticale drainage in een extreem natte bodem. Het zou namelijk voor versmering van de wanden van het boorgat zorgen, waardoor het gewenste effect uitblijft. Schuif een draineerbuis die omhuld is (boven en onder gesloten) met filterdoek, geotextiel of kokos in de opening en dek opnieuw af met aarde. De buis vullen met gewassen grind, lavakorrels, keitjes of draineerzand zorgt voor een nog beter resultaat. Ze gebruiken om zonder draineerbuis het gat te vullen, geeft slechts een tijdelijk effect. De openingen die de drainage mogelijk maken raken snel verstopt door insijpelende aarde. Wat wel kan, maar mogelijk door meewarige blikken van de klant wordt onthaald, is samengebonden snoeihout in het gat schuiven. Dat die takken composteren is niet erg. De compost is geen rem voor water en zorgt op termijn zelfs voor blijvende draineergangen. Is deze manier van verticale drainage niet mogelijk of opportuun, laat dan de grond ‘breken’ door middel van een injectiemethode zoals ploffen of drainjet. Vooral boomverzorgers zijn vertrouwd met dit systeem. Ze passen het vaak toe om de groeiomstandigheden van volwassen bomen te verbeteren. Het leent zich echter even goed tot het wegwerken van blijvende plassen in een tuin. Bij deze techniek wordt een naald in de grond gedrukt met behulp van water of perslucht om zo de grond, inclusief de waterdichte laag, te dwingen tot het laten ontstaan van aders in alle mogelijke richtingen, meestal tot ongeveer drie meter diep. Vaak worden deze aders, ook weer via de injectiemethode gevuld met poreus granulaat, kwestie van hun drainerende werking zo lang mogelijk veilig te stellen.

Tekst en Foto’s: Marc Verachtert